Dyskusja panelowa „40 lat po Shoah. Zagłada w świetle dokumentu Claude’a Lanzmanna”

Źródło: Państwowe Muzeum na Majdanku i Muzeum

Zapraszamy do uczestnictwa online w debacie zatytułowanej „40 lat po Shoah. Zagłada w świetle dokumentu Claude’a Lanzmanna”. Rozpocznie ona międzynarodową konferencję pt. „Pociągi śmierci – transporty kolejowe do niemieckich obozów zagłady. Stan wiedzy i postulaty badawcze”, organizowaną przez Państwowe Muzeum na Majdanku w Muzeum i Miejscu Pamięci w Sobiborze w dniach 8–10 września 2025 r.

Dokument francuskiego reżysera miał swoją premierę w Paryżu w 1985 r. Ta trwająca ponad 9 godzin wizualna opowieść o byłych niemieckich obozach zagłady szybko została uznana przez opinię publiczną za film ikoniczny, jedno z najważniejszych świadectw na temat Holokaustu, a przez niektórych nawet za arcydzieło sztuki filmowej. Tak zresztą postrzegał swój film sam autor. Nie brakowało jednak głosów krytycznych, zwłaszcza w Polsce, gdzie Shoah odebrano jako obraz stronniczy i tendencyjny, szkalujący naród polski. Warto przypomnieć, że w pełnej wersji pokazano go w polskiej telewizji dopiero w 1997 r.

Tematem debaty będzie znaczenie artystyczne tego głęboko poruszającego i innowacyjnego dzieła, jego wielowątkowy, globalny wpływ na kształtowanie się europejskiej pamięci o Zagładzie, a w przypadku Polski – również na postrzeganie relacji polsko-żydowskich w okresie II wojny światowej. Odbędzie się ona na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze, w jednym z kluczowych miejsc, w którym realizowane były zdjęcia do filmu.

Paneliści:

dr Bartosz Kwieciński (Uniwersytet Jagielloński) – historyk filmu, medioznawca, badacz propagandy antysemickiej, adiunkt w Centrum Badań Holokaustu UJ, autor monografii Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady (2012), współautor książki (Dez)informacja w czasach (post)prawdy (2023).

dr hab. Katarzyna Person (Muzeum Getta Warszawskiego) – historyczka, dyrektorka Muzeum Getta Warszawskiego, wcześniej kierowała Działem Naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego i projektem Pełnej Edycji Archiwum Ringelbluma, autorka książek Assimilated Jews in the Warsaw Ghetto, 1940–1943 (2014), Policjanci. Wizerunek Żydowskiej Służby Porządkowej w getcie warszawskim (2018), Dipisi. Żydzi polscy w amerykańskiej i brytyjskiej strefach okupacyjnych Niemiec, 1945–1948 (2019) oraz Przemysłowa Concentration Camp: the Camp, the Children, the Trials (2023).

dr hab. Piotr Witek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) – metodolog i historyk, dyrektor Centrum Badawczo-Rozwojowego e-Humanistyka, zatrudniony w Katedrze Humanistyki Cyfrowej i Metodologii Historii w Instytucie Historii UMCS, autor: Andrzej Wajda jako historyk. Metodologiczne studium z historii wizualnej (2016), Kultura. Film. Historia. Metodologiczne problemy doświadczenia audiowizualnego (2005), współredaktor tomu Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości (2011).

Wprowadzenie i moderacja:

dr Tomasz Kranz (Państwowe Muzeum na Majdanku) – germanista, historyk i muzeolog, dyrektor PMM, autor Zagłady Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku (2010), redaktor książki Infrastruktura akcji „Reinhardt” (2023), współredaktor tomu Przeszłość w muzeach historycznych. Reprezentacje i narracje (2024).