Synagoga jako łącznik świata żydowskiego i nieżydowskiego

Seminarium naukowe online, które poprowadzi dr Anną Rosner z Działu Naukowego ŻIH. Spotkanie odbędzie się 16 maja 2023 o godzinie 11:00

Na ilustracji: K. Wojutyński, Wielka Synagoga, widok od frontu (1936-1939), zbiory ŻIH

Na ilustracji: K. Wojutyński, Wielka Synagoga, widok od frontu (1936-1939), zbiory ŻIH

Źródło: ŻIH

Wielka Synagoga na Tłomackiem, wzniesiona wedle projektu Leonarda Marconiego i otwarta w 1878 roku, szybko wpisała się w centrum ówczesnej Warszawy. Będąc w prostej linii następczynią synagogi na Daniłowiczowskiej stała się symbolem warszawskiego judaizmu reformowanego i ducha nowoczesności towarzyszącego społeczności tutejszych postępowców.

Jej położenie stało się kluczowe do późniejszej roli bramy pomiędzy Warszawą chrześcijańską a żydowską. Była nią nie tylko w wymiarze geograficznym, lecz przede wszystkim kulturowym. Od początku odprawiano w niej nabożeństwa w języku polskim. W jej salach prowadzono kursy zgodne z najnowocześniejszymi trendami naukowymi, na które uczęszczać mogli zarówno chłopcy, jak i dziewczęta. Najbardziej jednak zasłynęła z występów docenianego w całej Europie chóru, który często występował przy akompaniamencie wspaniałych organów. Na koncerty przychodzili melomani zarówno pochodzenia żydowskiego, jak i chrześcijańskiego, a recenzje wydarzeń pojawiały się w warszawskiej, polskojęzycznej prasie.

Po odzyskaniu niepodległości Wielka Synagoga była miejscem spotkań także o charakterze politycznej, odprawiano w niej nabożeństwa w święta państwowe i przy okazji najważniejszych wydarzeń, takich jak choćby śmierć Marszałka Piłsudskiego.

Na seminarium omówiona zostanie rola Wielkiej Synagogi jako łącznika między dwoma światami. Słuchaczom zaprezentowane zostaną sylwetki związanych z nią rabinów i dyrygentów chóru. Przedstawione zostaną także wybrane wydarzenia polityczne oraz związane ze świątynią ogłoszenia i odezwy publikowane w ówczesnych gazetach.

dr Anna M. Rosner – absolwentka historii na Uniwersytecie Warszawskim i The Parkes Institute na University of Southampton. Obecnie zajmuje się badaniem wpływu Holokaustu na demografię Żydów polskich oraz konsekwencji Holokaustu dla lokalnych struktur społeczno-ekonomicznych. Interesuje się historią Żydów brytyjskich.