Colloquium Charitativum 28 VIII–21 XI 1645

Encyklopedia PWN Colloquium Charitativum 1645 [łac., ‘rozmowa przyjacielska’], spotkanie katolików i protestantów (luteranie, kalwini i bracia czescy) w Toruniu zwołane z inicjatywy Władysława IV Wazy w celu przywrócenia jedności i zgody między wyznaniami;

wzięło udział 76 teologów, którzy zebrali się na 36 sesjach 28 VIII–21 XI 1645; C.Ch. nie przyniosło rezultatów, jednak fakt, iż w dobie walk wyznaniowych w Europie różniący się w wierze wspólnie modlili się i poszukiwali zbliżenia, należy uznać za istotny etap w dziejach ekumenizmu.

Marek Szulakiewicz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Toruń i Colloquium Charitativum w 1645 roku

Kronikarz miasta Torunia, Jacob Heinrich Zernecke (1672–1741), pod datą 1645 roku wskazał w swej „Thornische Chronica” pięć wydarzeń, które odbyły się wtedy w Toruniu i wydawały mu się godne odnotowania. W kolejności chronologicznej były to: w lutym indygenat (uznanie obcego szlachectwa) Johanna Estena, również w lutym do kościoła św. Jakuba przybył ze Strasburga nowy kaznodzieja, 5 lipca został stracony skazaniec, 28 sierpnia rozpoczyna się w Sali Wielkiej Ratusza Colloquium Charitativum, a 8 września, w związku z obradami Colloquium, niektóre urzędy przeniesiono w inne miejsce1. Wśród tych pięciu wydarzeń dwa odnoszą się do „Braterskiej rozmowy” (Colloquium Charitativum), której to nazwy użył prymas Maciej Łubieński na określenie tego międzywyznaniowego spotkania. Można sądzić z jego kroniki, że było ono tak ważne, że nawet po kilkudziesięciu latach, gdy Zernecke przygotowywał swą kronikę, zostało uznane za wydarzenie, wokół którego skoncentrowane było ówczesne życie miasta. I rzeczywiście, Toruń tamtego czasu, ale i religijnie ukształtowane społeczeństwo, żył tym spotkaniem. Duchowe przygotowania były poważne. Magistrat toruński zarządził na 23 sierpnia dzień pokuty i modlitwy w intencji kolokwium, a w podobny sposób miano obchodzić każdy piątek w czasie jego trwania2. Dość też stwierdzić, że pierwsze sprawozdania z „rozmowy”, jeszcze przed wydaniem z polecenia króla Władysława IV oficjalnego protokołu (1646), wyszły drukiem już w listopadzie 1645 roku, czyli zaledwie kilka dni po jego zakończeniu. W roku zaś 1647 – obok oficjalnego protokołu – takich opisów i sprawozdań było już siedem. Wszystko to oznacza, że długo jeszcze po tym wydarzeniu toczyła się dyskusja na temat przebiegu tego międzywyznaniowego spotkania, efektów, a nawet ważne były spory o rezultaty ukazane w publikacjach: w wydaniu oficjalnym (przez króla), kalwińskim i luterańskim.

__

1 J. H. Zernecke, Thornische Chronica in welcher die Geschichte dieser Stadt von MCCXXI. bis MDCCXXVI. aus bewehrten Scribenten und glaubwürdigen Documentis zusammen getragen worden, Berlin 1727, s. 310–312.
2 Ks. T. Glemma, Stosunki kościelne w Toruniu w stuleciu XVI i XVII na tle dziejów kościelnych Prus Królewskich, Toruń 1934, s. 150.

Dalszy ciąg