Konferencja naukowa: Akcja "Reinhardt" i zagłada Żydów polskich

Źródło: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Międzynarodowa konferencja zorganizowana w 80. rocznicę nazistowskiej akcji "Reinhardt" ma na celu prezentację najnowszych badań nad zagładą Żydów polskich. Chociaż jej centralnym tematem pozostaje operacja przeprowadzona w latach 1942-1943 przez niemieckiego okupanta, interesuje nas szerszy proces bezpośredniej zagłady Żydów w okresie 1941-1945 na całym przedwojennym terytorium II RP.

• 27-29 listopada 2022, Muzeum POLIN
• Wydarzenie stacjonarne, wstęp wolny
• Rejestracja online >>
• Konferencja odbywa się w ramach Global Education Outreach Program.

Pierwszego dnia konferencji wykład otwarcia "Akcja Reinhardt. Badania w XXI wieku" wygłosi prof. Dieter Pohl z Alpen-Adria Universität Klagenfurt.

W kolejnych dniach panele tematyczne, których gośćmi i rozmówcami będą m.in.

• prof. Omer Bartov (Samuel Pisar Professor of Holocaust and Genocide Studies),
• prof. Michael Fleming (Polish Polski Uniwersytet Na Obczyźnie, PUNO),
• prof. John Paul Himka (University of Alberta),
• prof. Ingo Loose (Leibniz Institute for Comtemporary History Munich-Berlin, IfZ),
• prof. Johannes Steinert (University of Wolverhampton),
• prof. Antoni Sułek (Uniwersytet Warszawski),
• prof. dr hab. Jacek Tebinka (Instytut Politologii Uniwersytetu Gdańskiego), dr hab.
• prof. UP Anna Zapalec oraz wielu innych gości.

Materiały pokonferencyjne (nagrania wideo) będą dostępne na www.polin.pl

Zakres konferencji

Konferencja ma na celu prezentację najnowszych badań nad zagładą Żydów polskich z uwzględnieniem takich zagadnień, jak:

• sytuacja Żydów w przededniu Akcji "Reinhardt",
• masowe egzekucje na Wschodzie,
• motywacje i działania niemieckich sprawców i ich współpracowników,
• działania nieniemieckich formacji pomocniczych,
• beneficjenci korzystający z pracy przymusowej Żydów oraz przejętego majątku,
• przebieg Akcji "Reinhardt" i zagłada poszczególnych skupisk żydowskich,
• postawy i reakcje Żydów w obliczu Zagłady: opór, ucieczki, strategie przetrwania, obieg informacji o Zagładzie w okupowanej Polsce i za granicą,
• postawy nieżydowskich świadków (osób i instytucji),
• pomoc Żydom, końcowy etap zagłady Żydów polskich,
• nowe podejścia metodologiczne w badaniach nad Zagładą.

Program

Niedziela, 27 listopada 2022

18.00-18.15 – Otwarcie konferencji

18.15-19.30 – Wykład wprowadzający

Dieter Pohl – Akcja "Reinhardt". Badania w 21. wieku

Poniedziałek, 28 listopada 2022

9.00-10.30 – Panel 1: Między Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem

Prowadzenie: Michał Trębacz

• Aleksandra Namysło – "Wszystkie elementy, które nie mogą być zgermanizowane, muszą być bezwzględnie usunięte...". Sytuacja Żydów w Generalnym Gubernatorstwie i na terenach włączonych do Rzeszy w przededniu Akcji "Reinhardt"
• Hannah Riedler – "Oni tam wcześniej mieszkali". Żydzi deportowani do Generalnego Gubernatorstwa z ziem wcielonych do Rzeszy podczas Akcji "Reinhardt"
• Andrea Löw –Niemieckojęzyczni Żydzi deportowani do Dystryktu Lubelskiego. Oczekiwania i doświadczenia

10.30-10.50 – Przerwa na kawę

10.50-12.20 – Panel 2: Akcje deportacyjne

Prowadzenie: Dariusz Libionka

• Anna Wylegała – Akcja "Reinhardt" na wsi Dystryktu Galicja. Nowe źródła i podejścia metodologiczne
• Agnieszka Wierzcholska – Ludobójstwo tuż za rogiem. "Akcja wysiedleńcza" w jednym mieście i rola służby budowlanej (Baudienst)
• Marta Marzańska-Mishani – Wysiedlenia Żydów ze wsi powiatu biłgorajskiego i zamojskiego. Prezentacja bazy danych Yad Vashem "Transports to Extintion"

12.20-12.40 Przerwa na kawę

12.40-13.40 – Panel 3: Sprawcy

Prowadzenie: Michael Fleming

• Sara Berger – Niemieccy sprawcy w obozach Akcji "Reinhardt": Od "eutanazji" do Holokaustu
• Ingo Loose – Rola obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem w eksterminacji Żydów w okupowanej Polsce 1941-1945

13.40-15.00 Przerwa na obiad

15.00-16.30 – Panel 4: Obozy pracy

Prowadzenie: Natalia Aleksiun

• Waitman Beorn – Obóz Janowski i zagłada Żydów w Galicji
• Wojciech Lenarczyk – Obóz na Flugplatzu w Lublinie oraz jego rola i funkcje w Akcji "Reinhardt"
• Martin Winter – Mordercy z firmy. Personel HASAG i "Wekrschutz" jako niepaństwowi sprawcy Zagłady

16.30-17.00 Przerwa na kawę

17.00-18.30 – Panel 5: Dokumentacja wizualna

Prowadzenie: Agnieszka Haska

• Andreas Kahrs – By niewidoczne stało się widoczne. Fotografie sprawców z Sobiboru a relacje ocalałych
• Iwona Kurz – Obrazy pierwsze. Wizualne świadectwa Akcji "Reinhardt"
• Tomasz Butkiewicz – Akcja "Reinhardt". Ostatnie dni żydowskiej enklawy Białegostoku w ikonografii niemieckich żołnierzy w latach 1942-1943

19.00 – Kolacja dla uczestników konferencji i zaproszonych gości

Wtorek, 29 listopada 2022

9.00-10.30 – Panel 6: Administracje lokalne a Zagłada

Prowadzenie: Andrea Löw

• Miranda Brethour – "Kwestia żydowska" i zjednoczona wieś. Sołtysi po Akcji "Reinhardt" w Dystrykcie Lubelskim.
• John-Paul Himka – Rola Ukraińskiej Policji Pomocniczej w eksterminacji ludności żydowskiej w Dystrykcie Galicja.
• Katarzyna Person – Judenraty i Żydowska Służba Porządkowa a realizacja Akcji "Reinhardt".

10.30-10.50 Przerwa na kawę

10.50-12.20 – Panel 7: Postronni

Prowadzenie: Krzysztof Persak

• Omer Bartov – Ludobójstwo w skali lokalnej i kwestia Postronnych.
• Dariusz Libionka – Zagłada Żydów w świetle dziennika administratora diecezji lubelskiej ks. prof. Józefa Kruszyńskiego.
• Jacek Tebinka, Anna Zapalec – Działalność SOE w okupowanej Polsce a zagłada Żydów podczas operacji "Reinhardt".

12.20-12.40 Przerwa na kawę

12.40-13.40 – Panel 8: Konteksty Akcji "Reinhardt"

Prowadzenie: Suzanne Brown-Fleming

• Klemen Kocjančič – Po działaniach w Polsce. Akcja "Reinhardt" a Operacja 1005 na terenie Włoch, Słowenii i Chorwacji.
• Michael Fleming – Międzynarodowi prawnicy, Polskie Biuro ds. Zbrodni Wojennych i zagłada Żydów polskich.

13.40-15.00 – Przerwa na obiad

15.00-16.30 – Panel 9: Strategie przetrwania Żydów

Prowadzenie: Barbara Engelking

• Natalia Aleksiun – Ograniczona sprawczość. Żydzi ukrywający się w Galicji Wschodniej podczas Holokaustu.
• Agnieszka Haska – "Szczęśliwi obywatele państw obcych". Zagraniczne obywatelstwo jako sposób przetrwania.
• Antoni Sułek – Uchodźcy z żydowskiego miasteczka we wsiach dystryktu lubelskiego przed Akcją "Reinhardt".

16.30-17.00 – Przerwa na kawę

17.00-18.30 – Panel 10: Mikrohistorie

Prowadzenie: Omer Bartov

• Bożena Iwanowska, Peter Lawson – Zagłada Żydów w siedmiu wioskach koło Klecka w okupowanej Polsce w latach 1941-1942.
• Johannes Steinert – Żydowskie dzieci – robotnicy przymusowi w obozach Akcji "Reinhardt".
• Sylwia Szymańska-Smolkin – Rozpowszechnianie wiadomości "nie do wiary". Rola kurierów w informowaniu o masowych mordach i powstaniu żydowskiego ruchu oporu.

18.30 – Zakończenie konferencji

Kwestie organizacyjne

Obrady konferencji będą się toczyć w języku angielskim i polskim z tłumaczeniem symultanicznym. Dodatkowe informacje można uzyskać pod adresem: geopconference2022@polin.pl

Komitet organizacyjny

• Suzanne Brown-Fleming (USHMM),
• Barbara Engelking (CBnZŻ),
• Dariusz Libionka (PMM i CBnZŻ),
• Andrea Löw (IfZ),
• Daniel Newman (USHMM),
• Krzysztof Persak (Muzeum POLIN),
• Michał Trębacz (Muzeum POLIN),
• Anna Ullrich (IfZ).

Organizatorzy konferencji:

• Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN,
• Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN,
• Państwowe Muzeum na Majdanku – Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady (1941-1944),
• Centrum Badań nad Holokaustem Instytutu Historii Najnowszej (IfZ), Monachium-Berlin,
• Muzeum Pamięci Holokaustu w Waszyngtonie (USHMM).
• Konferencja odbywa się w ramach Global Education Outreach Program.

Konferencja jest możliwa dzięki wsparciu Taube Philanthropies, William K. Bowes, Jr. Foundation oraz Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.