Jak zmieniało się chrześcijańskie spojrzenie na Żydów?
XXVI Dzeń Judaizmu w stołecznym kościele środowisk twórczych.
„Przejście Pana: wychodzicie” (Wj 13,4)
15/01/2023 | Na stronie od 08/01/2023
Z okazji XXVI Dnia Judaizmu w Kościele katolickim Polska Rada Chrześcijan i Żydów zaprasza:
na dyskusję o zmianach w podejściu Kościołów chrześcijańskich i chrześcijan wobec Żydów i judaizmu.
Udział: prof. Stanisław Krajewski (judaizm), ks. Grzegorz Michalczyk (katolicyzm) i prof. Jerzy Sojka (luteranizm).
Prowadzenie: Marta Titaniec.
W załączeniu pdf z zaproszeniem. Można, a nawet warto dalej przekazywać zaproszenie.
INSPIRACJE
Dyskusja nawiązywać będzie do trzech świeżo wydanych ważnych książek:
- John Connelly – „Od wrogości do braterstwa” (Wydawnictwo Austeria),
- Gavin D’Costa – „Żydzi w doktrynie Kościoła katolickiego po Soborze Watykańskim II” (Wydawnictwo Bratni Zew),
- abp Grzegorz Ryś, „Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji” (Wydawnictwo WAM).
PANELIŚCI
- prof. Stanisław Krajewski, profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, żydowski współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów,
- ks. Grzegorz Michalczyk, duchowny rzymskokatolicki, krajowy duszpasterz środowisk twórczych,
- prof. Jerzy Sojka, teolog luterański, kierownik Katedry Teologii Historycznej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.
Prowadzenie: Marta Titaniec, sekretarz generalna Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów.
TERMIN
- Niedziela 15 stycznia 2023 r., godz. 18.00
MIEJSCE
- kościół środowisk twórczych, Warszawa, plac Teatralny 18
MSZA ŚWIĘTA
- Wcześniej, o godz. 17.00 w kościele środowisk twórczych z okazji Dnia Judaizmu zostanie odprawiona Msza święta według formularza „O uproszenie miłości”.
Trzy świeżo wydane ważne książki:
John Connelly – „Od wrogości do braterstwa”
Z Przedmowy do książki Johna Connelly’ego „Od wrogości do braterstwa. Rewolucja w katolickim nauczaniu o Żydach w latach 1933–1965”, przeł. Elżbieta Tabakowska, Wydawnictwo Austeria, Kraków-Budapeszt-Syrakuzy 2022. Tytuł i śródtytuły pochodzą od redakcji "Więzi"
Stanisław Krajewski 12 listopada 2022
Mamy przed sobą książkę ciekawą i na wiele sposobów bulwersującą. Jest ciekawa, gdyż przedstawia szereg faktów składających się na tło procesu przemiany oficjalnego katolickiego (a zresztą również sporej części protestanckiego) nauczania o Żydach i żydowskiej religii, ostatecznie uchwalonego w 1965 r., w trakcie Soboru Watykańskiego II. A przecież postawa wobec Żydów to temat ważny dla wszystkich niemal Polaków. Kształtowało ją w dużej mierze nauczanie Kościoła.
Książka Johna Connelly’ego, opublikowana w oryginale dziesięć lat temu, ukazuje radykalizm rewizji kościelnego nauczania, główne osoby, które tego dokonały, oraz nawyki mentalne i ideowe, które musiały zostać przezwyciężone. Owe nawyki, czyli tradycyjne „nauczanie pogardy”, jak Jules Isaac określił trwającą przez stulecia chrześcijańską edukację na temat Żydów, są nadal obecne, oczywiście również w Polsce. Ta książka dogłębnie wyjaśnia dlaczego tak jest, choć traktuje przede wszystkim o świecie niemieckojęzycznym.
Dla chrześcijan i chyba tylko dla chrześcijan Bóg to nie tylko Bóg Jezusa ani nawet nie tylko Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba, ale również – Bóg Izraela. Dzięki Kościołowi cały świat wie, że właściwe określenie Stwórcy to „Bóg Izraela”
Stanisław Krajewski
Polskie tłumaczenie powinno spotkać się u nas z zainteresowaniem. Czy przez wszystkich będzie przyjęte życzliwie – to inna sprawa. A powinno tym bardziej, że autor nie jest osobą nieznaną w Polsce. Jest profesorem historii Europy na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, specjalizuje się w historii naszego regionu, po polsku wyszła już jego książka o sowietyzacji uniwersytetów w Polsce, Czechosłowacji i NRD w okresie stalinowskim, publikował w „Znaku”, polemizując między innymi z tezami Pawła Lisickiego, który przeciwstawia się opisanej w niniejszej książce ewolucji nauczania kościelnego, czyli porzuceniu przekonania, że Żydzi zabili Jezusa i to ciąży na nich do dzisiaj.
Gavin D’Costa – „Żydzi w doktrynie Kościoła katolickiego po Soborze Watykańskim II
Polska Rada Chrześcijan i Żydów w patronacie medialnym
Źrodło: Wydawnictwo "Bratni Zew"
Recenzja:
Dlaczego przymierze Boga z narodem wybranym jest nieodwołalne? Czy Żydzi poprzez swoje praktyki uczestniczą dziś w zbawieniu? Jaką rolę w dialogu Kościoła z judaizmem pełnią hebrajscy katolicy?
Prof. Gavin D’Costa, teolog na Uniwersytecie Bristolskim przeprowadza rzetelną analizę posoborowych dokumentów Magisterium Kościoła, pokazując, w jakich kierunkach może rozwinąć się refleksja teologiczna o narodzie wybranym, a wraz z nią – relacje katolicko-żydowskie. Według autora jego wnioski dają „możliwość powolnego otwarcia się na bardziej skruszoną, pokorną, pozytywną i chętną nauki postawę w relacjach z narodem żydowskim, pamiętając, że judaizm wywodzi się z Boskiego źródła żywiącego również Kościół katolicki. Jeżeli Oblubienica Chrystusa nie zdoła rozpoznać Bożych działań widocznych w judaizmie, wówczas nie zdoła poznać samej siebie”.
"Dwa fakty sprawiają, że książka D’Costy jest pozycją z gatunku must read dla każdego, komu leży na sercu nie tylko dobro własnego Kościoła lokalnego, ale Kościoła jako Ciała Chrystusa w ogóle. Pierwszym jest nawiązanie i prowadzenie trudnego dialogu chrześcijańsko-żydowskiego zapoczątkowanego przez soborową deklarację Nostra aetate ponad pół wieku temu. Drugim – coraz większa obecność w Kościele tych, którzy sami siebie określają Ecclesia de circumcisione.
Dlaczego przymierze Boga z Izraelem jest wciąż aktualne? Czy rytuały judaizmu rabinicznego są ważne w drodze ku zbawieniu? Czy powstanie państwa Izrael to realizacja obietnicy ziemi, obietnicy danej przez Stwórcę narodowi wybranemu? Misja wśród Żydów – tak czy nie? To tylko niektóre pytania, z którymi zmaga się Autor na kartach tej książki. A do tych zmagań zaprasza Czytelnika."
ks. prof. dr hab. Mariusz Rosik
abp Grzegorz Ryś, „Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji”
Nota o książce (Wydawnictwo WAM)
Źródło:Wydawnictwo WAM 7.12.2022.
Nie ma bliższych sobie religii i nie ma trudniejszej historii.
Najnowsza książka abp. Grzegorza Rysia, historyka mediewisty, to niezwykła próba ukazania stosunku chrześcijan do Żydów w starożytności i wiekach średnich, zatem w okresie budowania tożsamości zarówno Kościoła, jak i judaizmu rabinicznego. Wspólne relacje wyznawców obu religii od początku naznaczone były napięciem, które z biegiem lat pogłębiało się i obejmowało kolejne dziedziny życia, by osiągnąć apogeum w drugim tysiącleciu chrześcijaństwa. Wtedy to pojawiły się krucjaty, pogromy, wypędzenia i inkwizycja. Powstała rana, którą coraz trudniej było wyleczyć.
Wyjątkowo odważna, poparta źródłami, analizą tekstów i wydarzeń, a jednocześnie przystępna opowieść o bolesnym pęknięciu we wspólnym dziedzictwie chrześcijan i wyznawców judaizmu. Ta książka to także zadane nam dziś pytanie o to, co z tym pęknięciem zrobimy.
Bez odkrycia przeszłości trudno zrozumieć teraźniejszość i budować przyszłość.
W naszym kraju jest to pionierska publikacja. Autor, zawodowy historyk mediewista, wnikliwie i krytycznie relacjonuje oraz tłumaczy na podstawie źródeł, w jaki sposób Kościół odnosił się do Żydów i judaizmu przez piętnaście wieków trudnej historii. Książka zawiera zwięzłe i rzetelne omówienia, mało znanych polskiemu czytelnikowi, dokumentów Kościoła. Niektóre z nich, choćby te dotyczące stanowiska papieży wobec tzw. mordu rytualnego, można uznać za przebłyski światła w pełnej mroku historii chrześcijańskiego antyjudaizmu.
ks. prof. dr hab. Andrzej Perzyński (UKSW)
Ja, który przeżyłem Auschwitz, ja, ocalony z Zagłady, nie mogłem nie zadawać pytań: „Dlaczego Europa była obojętna na los żydowski? Jaką rolę odegrali przywódcy Kościoła w procesie alienacji Żydów?”. Wybitny uczony abp Grzegorz Ryś tę rolę Kościoła i jego ojców duchowych przedstawia w sposób fascynujący. Nie upraszcza, nie jest jednostronnym, ale odważnym badaczem. Ułatwia nam zrozumienie procesów społecznych i nurtów ideowych, które kształtowały myślenie i postawy europejskie od Konstantyna po Reformację.
Marian Turski
Lektura uzupełniająca:
- Christian-Jewish Relations Since Vatican II 27/12/2022. The Times of Israel, Sheldon Kirshner blogs