Co to znaczy, że Jezus jest Żydem?

Kościół katolicki o swoich żydowskich korzeniach [rozdział 4]

ISBN 83-904394-0-1, Polska Rada Chrześcijan i Żydów, Warszawa, 04/09/1998

Fragment logo PRChiŻ

Z Katechizmu Kościoła Katolickiego

Wierzymy i wyznajemy, że Jezus z Nazaretu, urodzony jako Żyd z córki Izraela w Betlejem, w czasach króla Heroda Wielkiego i cezara Augusta I, z zawodu cieśla, który umarł ukrzyżowany w Jerozolimie za czasów namiestnika Poncjusza Piłata, w czasie rządów cezara Tyberiusza, jest odwiecznym Synem Bożym, który stał się człowiekiem. [...]

W tym celu Bóg odwiecznie wybrał na Matkę swego Syna córkę Izraela, młodą Żydówkę z Nazaretu w Galilei, Dziewicę poślubioną "mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja" (Łk l, 26-27). [...]

Obrzezanie Jezusa w ósmym dniu po narodzeniu (por. Łk 2, 21) jest znakiem włączenia Go do potomstwa Abrahama i ludu Przymierza; jest znakiem Jego poddania się Prawu (por. Ga 4, 4) i uprawnienia Go do udziału w kulcie Izraela, w którym będzie uczestniczył przez całe życie. Jest ono figurą "obrzezania Chrystusowego", jakim jest chrzest (Kol 2, 11-12).

Objawienie (Epifania) jest ukazaniem się Jezusa jako Mesjasza Izraela, Syna Bożego i Zbawiciela świata. Wraz z chrztem Jezusa w Jordanie i godami w Kanie celebruje się w tym dniu pokłon oddany Jezusowi przez "mędrców" przybyłych ze Wschodu (Mt 2, 1). W tych "mędrcach", reprezentantach wyznawców sąsiednich religii pogańskich, Ewangelia widzi pierwociny narodów, które przyjmują Dobrą Nowinę zbawienia przez Wcielenie. Przybycie mędrców do Jerozolimy, by "oddać [Królowi żydowskiemu] pokłon" (Mt 2, 2), pokazuje, że szukają oni w Izraelu, w mesjańskim świetle gwiazdy Dawida (por. Lb 24,17; Ap 22,16), Tego, który będzie królem narodów (por. Lb 24, 17-19). Ich przybycie oznacza, że poganie tylko wtedy mogą odkryć Jezusa i wielbić Go jako Syna Bożego i Zbawiciela świata, gdy zwrócą się do Żydów (por. J 4, 22) i przyjmą od nich obietnicę mesjańską, która jest zawarta w Starym Testamencie (por. Mt 2, 4-6). Objawienie (Epifania) ukazuje, że "wielu pogan wchodzi do rodziny patriarchów" i uzyskuje godność izraelską (israeliticam dignitas).

Ofiarowanie Jezusa w świątyni (por. Łk 2, 22-39) pokazuje Go jako Pierworodnego należącego do Pana (por. Wj 13,12-13). Wraz z Symeonem i Anną cały oczekujący Izrael wychodzi na spotkanie swego Zbawcy (tradycja bizantyjska tak nazywa to wydarzenie). Jezus zostaje uznany za bardzo oczekiwanego Mesjasza, "światło narodów" i "chwałę Izraela a także za "znak sprzeciwu". [...]

Ucieczka do Egiptu i rzeź niewiniątek (por. Mt 2, 13-18) ukazują, ciemności przeciwstawiają się światłu [...]. Jego powrót z Egiptu (por. J 1 20) przypomina wydarzenie Wyjścia i przedstawia Jezusa jako ostateczne wyzwoliciela.

Przez większą część swego życia Jezus dzielił sytuację ogromnej większości ludzi: było to codzienne życie bez widocznej wielkości, życie z pracy rąk, żydowskie życie religijne poddane Prawu Bożemu, życie we wspólnocie.

(Z Katechizmu Kościoła Katolickiego, fragmenty paragrafów 423, 488, 527-531)

Z wypowiedzi Stolicy Apostolskiej

Jezus jest Żydem, jest nim na zawsze; Jego posługa świadomie ogranicza się do "owiec", które poginęły z domu Izraela (Mt 15, 24). Jezus jest w człowiekiem swoich czasów i swego środowiska żydowsko-palestyńskiego z I wieku, dzielił jego radości i nadzieje. [...] Nie ma żadnej wątpliwość, że chciał On podporządkować się Prawu, że był obrzezany i ofiarowany w Świątyni jak każdy inny Żyd jego czasów (por. Łk 2, 21-22, 24) i że został wychowany do zachowania przepisów Prawa. Polecał szanować Prawo ( Mt 5, 17-20) i być mu posłusznym (por Mt 8, 4). Rytm jego życiu nadają od dzieciństwa pielgrzymki z okazji wielkich świąt (por. Łk 2, 41-52; J 2, 13; 7, 10 itp.).. Często podkreślano znaczenie, w Ewangelii św. Jana, cyklu świąt żydowskich.

Trzeba również zauważyć, że Jezus często naucza w synagogach (por. Mt 4, 23; 9, 35; Łk 4, 15-20 itp) i w świątyni (por, J 18, 20 itp), do której uczęszczał, tak jak czynili to Jego uczniowie, również po zmartwychwstaniu (por. np. Dz 2, 46; 3, 1, 21, 26 itp). Chciał On włączyć w kontekst synagogi ogłoszenie swego mesjaństwa (por, Łk 4, 16-21). Przede wszystkim jednak chciał zrealizować najwyższy akt złożenia w darze samego siebie w ramach domowej liturgii Paschy lub przynajmniej w ramach świąt paschalnych (por. Mk 14, l, 12 i par.; J 18, 28). To zaś pozwala lepiej zrozumieć charakter "pamiątkowy" Eucharystii.

Tak Syn Boży wcielił się w naród i w rodzinę ludzką (por. Ga 4, 4; Rz 9, 5). W niczym to nie umniejsza, a raczej wręcz przeciwnie, faktu, że narodził się dla wszystkich ludzi (wokół Jego kołyski zbierają się żydowscy pasterze i pogańscy mędrcy: Łk 2, 8-10; Mt 2, 1-12) i że umarł za wszystkich (u stóp krzyża znowu znajdują się Żydzi, wśród których są Maryja i Jan: J 19, 25-27, oraz poganie, jak setnik: Mt 15, 39 i par.). W ten więc sposób uczynił, w swym ciele, z dwóch narodów tylko jeden naród (por. Ef 2, 14-17). [...]

Jego stosunki z faryzeuszami nie były ani całkowicie, ani zawsze polemiczne, jak ukazują to liczne przykłady, a wśród nich następujące: to faryzeusze są chwaleni jako "uczeni w Piśmie" w Mk 12, 34: to faryzeusze ostrzegają Jezusa o niebezpieczeństwie, które Mu grozi (Łk 13, 31); Jezus jada razem z faryzeuszami (Łk 7, 36; 14, 1).

Jezus podziela wraz z większością Żydów palestyńskich tego okresu niektóre poglądy faryzeuszy: zmartwychwstanie ciał; formy pobożności: jałmużnę, modlitwę i post (por. Mt 6, 1-18) i liturgiczny obyczaj zwracania się do Boga jako do Ojca; pierwszeństwo przykazania miłości Boga i bliźniego (por. Mk 12, 28-34). To samo powiedzieć można o Pawle (por. np. Dz 23, 8), który zawsze uważał za powód do chluby swą przynależność do grupy faryzeuszy (por. tamże 23, 6; 26, 5; Flp 3,5).

Zarówno Paweł, jak zresztą sam Jezus, stosowali metody lektury i interpretacji Pisma i metody nauczania uczniów, które były powszechne wśród faryzeuszy ich epoki. Widać to na przykład w stosowaniu przypowieści w posłudze Jezusa lub w metodzie stosowanej przez Jezusa i przez Pawła, polegającej na posługiwaniu się cytatem z Biblii dla uzasadnienia własnej konkluzji.

Trzeba też zauważyć, że faryzeusze nie są wymienieni w relacjach dotyczących Męki. Gamaliel (por. Dz 5, 34-39) broni Apostołów na zebraniu Sanhedrynu. Przedstawianie faryzeuszy wyłącznie w sposób negatywny zawiera ryzyko niedokładności i niesprawiedliwości (por. Wskazówki i sugestie, nota 1: AAS rozdz 1, s. 76). Choć w Ewangeliach i innych częściach Nowego Testamentu widać wszelkiego rodzaju wzmianki im nieprzychylne, trzeba je odczytywać w kontekście ruchu złożonego i zróżnicowanego. Krytyk wysuwanych pod adresem różnych typów faryzeuszy nie brak zresztą w źródłach rabinackich (por. Talmud Babiloński, Traktat Sotah, 22 b itp.). "Faryzeizm" w pejoratywnym znaczeniu tego słowa może szerzyć się w każdej religii. Można także podkreślić, że surowość Jezusa wobec faryzeuszy wynika z faktu, iż jest on bliższy im niż innym grupom żydowskim sobie współczesnym (por. tamże, nr 7).

Wszystko to powinno pomóc do lepszego zrozumienia twierdzenia św. Pawła (Rz 11, 16 n.) o "korzeniu" i "gałęziach". Kościół i chrześcijaństwo choć całkowicie nowe, mają swe źródło w środowisku żydowskim z pierwszego wieku i jeszcze głębiej, w "Bożym planie" (Nostra aetate, 4), realizowanym poprzez Patriarchów, Mojżesza i Proroków (tamże) aż do spełnienia w Chrystusie Jezusie. (Z 3. rozdziału dokumentu Stolicy Apostolskiej pt. Żydzi i judaizm w głoszeniu Słowa Bożego i katechezie Kościoła katolickiego. Wskazówki do właściwego przedstawiania tych zagadnień. Cyt. zaŻydzi i judaizm..., s. 66-69)

Z przemówienia Jana Pawła II wygłoszonego na audiencji generalnej Watykan, 4 lutego 1987

Jezus z Nazaretu jest członkiem wielkiej rodziny ludzkiej poprzez naród, do którego bezpośrednio przynależy. Jest synem Izraela, wybranego przez Boga ludu Starego Przymierza. Jezus rodzi się pośród tego ludu, wzrasta w jego kulturze i religii. Jest prawdziwym Izraelitą, myśli i mówi po aramejsku według ówczesnych zasad pojęciowych i lingwistycznych, zachowuje zwyczaje i obyczaje swego środowiska. Jako Izraelita jest dziedzicem Starego Przymierza i dziedzictwu temu dochowuje wierności.

(Cyt. za Żydzi i judaizm..., s. 181)

Kościół Katolicki o swoich żydowskich korzeniach

Spis treści:

  1. Dlaczego współczesny Kościół przywiązuje wagę do dialogu? (rozdział 1)
  2. Dlaczego dialog ten ma szczególne znaczenie w Polsce? (rozdział 2)
  3. Kim jest dla nas Abraham? (rozdział 3)
  4. Co to znaczy, że Jezus jest Żydem? (rozdział 4)
  5. Czy Żydzi ukrzyżowali Pana Jezusa? (rozdział 5)
  6. Czy Izrael został odrzucony? (rozdział 6)
  7. Co nas łączy? (rozdział 7)
  8. Z wypowiedzi Kościoła o stosunkach z Żydami i religią żydowską - cz8)